Skip to content Skip to footer

Kunwalele Kwa Maanea A Tshivenda na Tsumbo

Tshaka Dza Maanea a Tshivenda

Maanea A Tshivenda na Tsumbo (Tshivenda Essays)

Maanea Ndi Mini?

Naa maadea ndi zwithu de?

Maanea ndi u anetshela mafhungo kha muvhali nga ndila ine i ya nyanyula muvhali. Munwali u fanela u zwi vhea nga ndila ine muvhali a do ri a tshi vhala, a pfa zwi tshi nyayula nahone zwi tshi kunga u vhala.

NB: Munwalí u fanela u kunga muvhali nga mvulatswinga.

Maanea ndi ḽiṅwalwa ḽine khaḽo muṅwali a bvisela muhumbulo wawe nga ha ṱhoho yo ṋewaho.
Vhulapfu ha tshibveledzwa.

Kha mulingo, mbudziso dza maanea dzo fhambana. Sa tsumbo:

  • Tshivenḓa LH: 400-450 maipfi
  • Tshivenḓa LeT: 250-300 maipfi
  • Tshivenḓa LeV: 200-250 maipfi

Tshaka Dza Maanea a Tshivenda

Maanea a na tshaka dzo fhambanaho. Ndi zwa ndeme u ḓivha tshaka dzo fhambanaho dza maanea. Hafha hu tevhela tshaka dzoṱhe dza maanea.


Maanea a u Anetshela

Maanea a u anetshela a ṅwaliwa nga ha nganea kana zwo bvelelaho kale. Munwali u shumisa mvulatswinga ine ya kunga muvhali nga tshenzhemo ya vhutshilo hawe.

  • Tshiṱori tshi fanela u vha na mudzedze wo kwaṱhaho na tshoṱhe tshi tendiseaho.
  • Phara ya mvulatswinga i tea u kokodza dzangalelo ḽa muvhali.
  • Magumo a takadzaho a songo ḓoweleaho a shumiswa u fha tshiṱori muḓifho.

Maanea a Mbuletshedzo

Kha maanea a mbuletshedzo, muṅwali u ṱalusa kana u sumbedza tshithu u itela uri muvhali a pfesese.

  • Muṅwali u tea u sika tshifanyiso nga maipfi a tshi shumisa maṱaluli na maḓadzisi.
  • Kanzhi, maanea a ṅwaliwa nga tshifhinga tsha zwino kana tshi fhiraho.
  • Zwifanyiso zwa u vhona, u pfa na u thetshela zwi shumiswa u bvisela khagala ṱhalutshedzo.

Maanea a u Ṱaṱa

Maanea aya ndi ane muṅwali a ṱaṱa u imelela kana u tikedza muhumbulo wawe.

  • Kuvhonele kwa muṅwali ku fanela u vha khagala kha mushumo woṱhe.
  • Tshiṅwe tshivhumbeo tsha maanea tsho livhanaho na u lingedza u tendisa muvhali.

Maanea a Disikhesivi/u Ṱaṱa ho Linganyiswaho

Maanea a disikhesivi a ṋekedza mavhonele oṱhe nga ha ṱhoho i re kha fhethu hu linganaho. A si a dzhia sia.

  • Muṅwali u fanela u sumbedza masia oṱhe nga ha ṱhoho.
  • Hu shumiswa mafhungo o fholaho na a thetshelesaho u itela u ṋea mbonalo yo khwaṱhaho.
  • Magumo a vha na nḓivho ya fhungo ḽo senguluswaho.

Maanea a Khumbudzo kana a u Vhuisa Muhumbulo

Aya ndi maanea ane a elekanya muhumbulo na u sumbedza vhuḓipfi ha muṅwali.

  • Vhuḓipfi na u nyanyuwa zwi tamba tshipiḓa tshihulwane.
  • Tshipiḓa tsha maanea tshi ṱalutshedza nga vhushaka mihumbulo na u bvisela khagala vhukuma.

Tshivhumbeo tsha Maanea

  1. Mathomo: Ndi u kunga muvhali. Mafhungo a ṋeaho mathomoni a tea u vha a sumbedzaho sia.
  2. Mutumbu: Ndi dziphara dzo hwalaho mihumbulo yoṱhe ine ya sedzana.
  3. Magumo: Phara ya magumo i swolodela mihumbulo na u bvisela khagala zwine muṅwali a takalela u shumisa u konou fhindula ṱhoho.

Maanea a fanela u vha na marangaphanḓa, mutumbu na magumo.

Tsumbo Ya Maanea a Tshivenda (Essay Example in Tshivenda)

Thoho: Zwo vha zwa u sa divha

Mukegulu wa khuvhe vha ri u swika poswoni vha i buka founi. Ya ri i tshi lila, mukegulu vha tshenuwa ‘Kha vha i dobe vha longe tshelede gugu?’ Ndi munwe nga fhala Mukegulu vha i doba vha longa tshelede. Vha tshi pfa ipfi la Vho-Jege li tshi amba, vha i latela fhasi ya mbo di vha yo vha tumula na a no khou ambiwa nae.


Vha tshi tou latela fhasi, mukegulu vha mbo di wa nga magona vhe, ‘Aa! Vho-Jege! Ndi ri aa! Vha tshi mbona ndi fhano a hu na tshinwe lini. Ndo da u vha divadza wauri nwana o phasa idzo pfunzo dza hone. Na zwino hu pfi hu khou ya u ambarwa izwo zwithu zwa hone lini-lini. Duva la hone lo di ambiwa, rine ri tou sa li fara nga thoho dzenedzi dzi songo vhalaho iyo bugu ya hone. Langa vha duvha la hone u khou li lugusela nwana. Ndi ri nama a i nga vhi yone ya ludzula. Idzo biya dza hone, na aya manwe mahalwa a dzitshakatshaka, haa! Ndi i yeneila ndu yawe yo dala yo guma nga thanga. Ndi vho tou mu tshuwela vhaloi haha vha Haphuthela. Ebo! Nne nwananga u a sokou itwa zwino nga wa ula wa Khubvi lini. La nga vha duvha la hone ndo li tshuwa u pfa. Na ene mune u tou ri li swika lini. U dzula a tshi sokou nga mabu o rithwa. Ndi ri rine ro rengelwa ra rengelwa na izwo zwienda zwa migo-hii. Ha rengwa, nda rengelwa na izwo zwithu zwi no pfi milenze ya hone. Aredi! u ambara hoho ha nwana hu do ri vhonisa mboni. Biya yone ro no di vha khayo. Nazwino ndo vha dela na tshikotikoti asitshi. Nazwino ndi khou tshivhea heneha kha founi. Na zwikoli na zwone asizwi. U ri u do dovha a
vha divhadza nga tsha vhukoma. Nne ndo tou ri litshani ndi vha tswele. Aa! Aa! Vho-Jege. Vha ralo ha tshi khou losha.

U fhedza mukegulu vha mbo di ri taku-taku. Hee gugu! Kha ha hume ha khou vhidzwa nga vhoramaposwo. “Avha muthu a vha zwi divhi zwauri vha latela founi fhasi i vha i si tsha shuma? Nahone ndi nnyi a no ri a tshi amba nga founi a i vhuedzedza vhudzuloni hayo, a gwadama fhasi a amba e ethe? Ndi munwe. Na fhala thungo munwe e, Zwo vha zwa u sa divha-hii’.

Source: Ngoma ya Vhatei

Leave a comment