Dumelang, Baithuti!
Fa, re ithuta ka Poko tsa Setswana. Se se akaretswang mo tsebeng eno ke dilo tsotlhe tse di ka go thusa go tlhaloganya poko, botlhokwa jwa yona, le mefuta ya maboko. Re tla bua ka:
- Tlhaloso ya poko le gore ke eng.
- Mefuta ya maboko a Setswana (maboko a setso, a segompieno, le a magareng).
- Maitlhomo a mmoki, le gore ke ka ntlha yang poko e le botlhokwa mo puong ya Setswana.
Poko ke eng?

Poko ke maikutlo, dikeletso le dikakanyo tse di senolwang ke mmoki ka puo e e nang le moribo le merethetho.
Poko e tlholegile mo merafeng ya Bantsho, e simologa kwa ga Lowe, ka jalo e tlhagelela thata mo ditirong tse di farologaneng tsa Bantsho go supa maikutlo a bona ka nako eo. Mmoki wa bogologolo o ne a sa kwale mafoko, a ithuta go boka ka molomo fela, a supa maikutlo a gagwe ka mafoko a a rulagantsweng sentle.
Ka nako ya bogologolo, dikgosi e ne e bokiwa ke batho ba ba kgethegileng fela, mme mafoko a mmoki a ne a ka se bokiwe ke esengmang kgotsa batho ba ba sa tlotleng. Poko e dira gore motho a akanye ka botebo, mme mafoko le matlhagatlhaga a mmoki a ka ama maikutlo a bareetsi.
Diphatlha tsa Poko
- Puo ya setso e thata
Puo e e dirisiwang mo pokong ya setso e gantsi e thata go tlhaloganyega, mme bontsi jwa maboko a teng ga a na ditemana tse di rulagantsweng. - Mainamafatshwa a dirisiwa
Mainamafatshwa a dirisiwa thata mo pokong go tlhalosa semelo kgotsa tshobotsi ya motho. - Se se akaretswang ke poko ya setso
Poko ya setso e akaretsa mmino, dithamalakwane, maboko, diane le maele, tse di supang puo e e humileng e ngwana wa Motswana a tshwanetseng go e tlhaloganya.
Mefuta ya Maboko
Maboko a a kgaogantswe ka mefuta e meraro:
- Maboko a setso/segologolo
Maboko a ke a thoriso a a tlotlomatsang dikgosi, bagale, merafe, diphologolo le dilo tse dingwe tse di amang botshelo jwa motho. Fa go rorisiwa morafe, mmoki a ka tlhalosa tshimologo ya ona, go fuduga ga ona, le ditiro tse di itsegeng. - Poko ya segompieno
Mofuta o o ikaegile ka merero e e farologaneng, jaaka lenyalo le loso. E dirisa morumo le moribo, e bile ditemana tsa yona di rulagantswe ka phokelelo ya kwa moseja, e kgaogantswe ka tematheto tse di lekalekanang. - Poko ya magareng
Poko e ya magareng e kopanya pokelo ya segompieno le pokelo ya bogologolo, ka go dirisa diponagalo tse di kopantsweng.
Maitlhomo a Mmoki
Maitlhomo a mmoki a akaretsa:
- Go senola maikutlo a gagwe ka tiragalo kgotsa dintlha tse di rileng tsa botshelo, jaaka lorato le go tlotlomatsa batho ba bangwe.
- Go ruta mmuisi ka dilo tsa botshelo le ditiragalo tse di rileng.
- Go lemosa batho ka botlhokwa jwa puo le go supa bontle jwa go itse puo ya Setswana.
Source: Study & Master Support Pack Grade 12